Δόξα τω Θεώ, πάντων ένεκεν. - Αγ. Ιωάννης Χρυσόστομος

Σάββατο 30 Ιανουαρίου 2016

Sorrows: Why They Are Sent and How to Endure Them

Sometimes sorrows are sent to us for the purpose of testing our faith and loyalty to God, and for strengthening us in this faith and loyalty. Many people, when living peacefully, think that they love God with all their hearts. The apostle Peter declared that he would never renounce his Lord; the other disciples wanted to follow Him unto death. But when the time of tribulation came - Peter renounced his Lord and Master; the disciples dispersed. And it was at this point that they realized, despite their heart- felt grief, that they had not yet reached the state in which they would find themselves later on, when they joyously suffered martyrdom and disgrace for Christ.

Without testing even iron looks like steel, pewter looks like silver, bronze looks like gold and plain glass looks like crystal, but tempering shows their true worth. The same happens with people: many appear to be meek and humble, simple and good, religious, etc., while tribulations often reveal them to be malicious, and proud, and cruel-hearted, and greedy, and envious, etc. Tribulations come in the form of loss and deprivation, grief, illness, disgrace, and those who endure the trials are found to be dependable candidates for the Kingdom of God, while those who are unable to endure are not dependable, because they still contain a large admixture of evil. Through suffering and woe in their lives, virtuous people become even more fortified in their virtue.

“Like a goldsmith, upon throwing gold into the furnace, leaves it to melt in the fire until he sees it attain the greatest purity, - says St. John Chrysostom, - so does the Lord allow the souls of men to suffer tribulations until they become pure and shining, and until they acquire great benefit from these temptations. If the goldsmith knows exactly how long he must keep the gold melting in the furnace and when to take it out, and never allows the gold to remain until it is spoiled or burned; even more so does God know, and when He sees that we have become purer, He delivers us from our tribulations, lest we stumble and fall. Let us not grumble and be faint of heart when something unexpected occurs, but let us allow the Lord to purify our soul as long as He wants; for He does it with great mercy and for our benefit.”

Suffering causes us to take stock, to look around, to ponder: are we living properly or have we, perhaps, wandered far away from the life prescribed to us by the Lord in His Gospel? 

St. John Chrysostom says: “When you see your woes multiplying, do not despair, but take heart. God allows them in order to shatter your indifference, to wake you up from sinful slumber. Because in times of woe everything that is extraneous is cut off, all earthly things are forgotten, man becomes more ardent in his prayer, more earnest in his charity, and passions are more easily vanquished as they flee in the face of sorrow.” “Moreover, - St. John notes elsewhere, - through the punishment and the tribulations which God sends us in this life, our future torment is greatly alleviated. Do you see how God uses all possible means so that we, even though we sin, would suffer a lighter punishment than we deserve, or would be delivered from it altogether?”

Thus, no matter how numerous and varied are the tribulations and sufferings in life, we see that not one of them is sent by chance, without a special purpose known only to Divine Providence. This makes it clear to us that we should endure all the vicissitudes of life patiently, because only in that case will our sorrows be beneficial for us and lead us to salvation. “Let us be thankful to God in all cases, - says St. John Chrysostom, - because that constitutes true gratitude. It is easy to be thankful in times of happiness, but it is noteworthy to be thankful in dire circumstances. If we give thanks for that which others blaspheme, from which others despair, - see the great wisdom in this: firstly, you have made God rejoice; secondly, you have put the devil to shame; thirdly, you have shown that what happened is not a burden to you. And at the moment in which you give thanks, - God takes away your sorrow, while the devil retreats. In other words, if you despair, then the devil, having received what he wants, stand next to you, while God, seeing your blasphemy, leaves you and your woes consequently increase. If, on the other hand, you give thanks, then the devil, not having had any success, leaves you, while God, having been honored by you, rewards you with even greater honor. There is nothing holier than the tongue which gives thanks in misfortune. It truly does not differ from the tongue of martyrs and receives the same crown as the latter. For next to this tongue stands an executioner, forcing it to renounce God through blasphemy, next to it stands the devil, who torments it with painful thoughts and darkens the heart with sorrow. Thus, whoever suffers tribulation and gives thanks to God, receives a martyr’s crown.”

Besides, we must always remember that no matter how great our suffering, it is never sent beyond the scope of our endurance. And even in the throes of the greatest suffering, an Orthodox Christian will find comfort in church and in the Holy Writ. St. John Chrysostom says: “Whatever the sorrow that disturbs our heart, it can easily cease when we come to church, for Christ Himself is present here, and everyone who approaches Him with faith can quickly be comforted.”

St. Tikhon of Zadonsk says: “When a father leaves his son without punishment and lets him live according to his will, then it is seen that the father has rejected his son; thus, when God leaves a person without punishment, this is a sign of his rejection from God’s mercy. One of the holy fathers told the following story: how, when he was in Alexandria, he once came to church to pray and saw a pious woman there. She was dressed all in black and, praying before an icon of the Saviour, she wept and tearfully repeated over and over again: “Thou hast abandoned me, o Lord! Have mercy upon me, o Merciful One!” Why is she crying so? - I thought. She is a widow and is probably being persecuted by someone. I will talk to her and comfort her. 

Waiting until she had finished praying, I came up to her and said: “Is someone causing you trouble that you are crying so?” - “Oh, no, - she said and began weeping anew, - no, father, you do not know my sorrow. I live among people and am not persecuted in any way. It is for this reason that I am crying: that God has forgotten to visit me and it is already three years that I have not been sent any tribulations. During all this time I myself have not been sick, my son has not been sick, I have not even lost a single chicken from my home. I therefore think that God has abandoned me for my sins, does not send me any woes, and so I am crying before Him, asking Him to have mercy upon me.” So do God-fearing people reason when they are not sent any sorrows for a long time: they think that God has forgotten them; they look upon sorrow as a special mark of attention from God, as a special mercy.”


Thus, dear brothers and sisters, remembering all of the above, let us not despair when we are visited by trials and tribulations.

Source: “Spiritual Instruction,” Moscow, 1906.

Τετάρτη 27 Ιανουαρίου 2016

On Dreams

Dreams are also closely linked with imagination, as we shall see in the following pages. Because many Christians are inexperienced in this aspect of spiritual warfare and incapable of dealing with the matter of dreams, they create problems for themselves. It is not uncommon for people to pay close attention to dreams and to examine what they dreamt the night before, without realising that by so doing they become dupes of the devil. There is also a tendency for people to examine dreams in accordance with the teachings and conclusions of secular psychotherapy, which are different from the Orthodox Tradition.

The holy Fathers were concerned about this issue. In the following pages I shall set out their teaching on dreams, the distorting consequences they have for man, and how they can be cured. It will become clear that the way the Fathers treat the subject of dreams deserves our attention.

1. WHAT ARE DREAMS?

Saint John Climacus gives a definition of dreams: “A dream is a movement of the nous while the body is at rest.” When the body is immobilised by sleep at night, the nous – not the rational faculty – continues working. This activity of the nous is what we refer to as dreams. Whereas dreams are an activity of the nous while the body is at rest, fantasy and imagination are an illusion of the eyes “when the mind is asleep. Fantasy is ecstasy of the nous, when the body is awake. Fantasy is the vision of something which does not exist in reality.” In other words, imagination is active while a person is awake, whereas dreams come into action during sleep.

There is a distinction between dreams and visions. “A vision is something seen more or less consciously when awake. A dream is something imagined during sleep” (Saint John Climacus). A person perceives visions by means of his senses, but he sees dreams through the action of his nous when his body is asleep.

In addition, the saints distinguish between dreams, visions and revelations occurring during sleep. According to Saint Nikitas Stithatos, we can see dreams, visions and revelations while asleep, and he examines the difference between them.

Dreams are images that do not remain unchanged in the imaginative faculty of the nous. They present a confused picture with constantly-altering scenes and forms.

Visions remain constant. They do not change, “but remain imprinted on the nous unforgettably for many years.” They benefit the soul by bringing compunction and revealing fearful wonders. As a result they keep the beholder reflective and in awe.

Revelations are theorias granted to the purified and illumined soul, “in a way that transcends normal sense perception”. They reveal the mysteries of God.

Saint Nikitas Stithatos goes on to explain that dreams are seen by “materialistic and sensually-minded people”, whose nous is darkened by passions and whose imagination is mocked by the demons. Visions are associated with “those well advanced on the spiritual path, who have cleansed the soul’s organs of perception.” Those who purify the soul’s senses and have progressed to a high level behold visions. Revelations are for perfect Christians, “who are activated by the Holy Spirit, and whose soul is united to God through theology.”

I think these clarifications are essential in order to make a distinction between dreams and theorias of God. We shall look at this issue in the next section, when we set out the factors that distinguish dreams coming from the devil from visions and revelations sent by God during sleep. It needs to be stressed at this point that dreams mainly affect man’s imagination. They are an action of the nous while the body is asleep, and most of them are the work of demons.

2. TYPES OF DREAMS

As we saw above, the Fathers make a distinction between dreams, on the one hand, and visions and revelations on the other. There are, however, many Fathers who speak about dreams in general. When we study their writings we realise that the dreams we see at night, while our body and senses are inactive, have many causes. Some dreams are the result of our natural physical state and impressions made on us during the day. Others are due to passions, in other words, to unnatural impulses of the soul. Some are clearly the work of demons. There are, however, dreams that come from God and are revelations bestowed by God, or the angels as God’s messengers.

The first category encompasses those dreams which are the result of the thoughts, reflections and impressions of the day. Saint Basil the Great, in response to the question, “Where do shameful nocturnal fantasies originate?”, teaches that, “They result from alien movements of the soul during the day.” These alien impulses of the soul and the impressions of the day are stored in our memory and create dreams. Many dreams also originate from physical reactions.

The second category includes dreams that arise from passions, which are actions of the soul contrary to nature. When the soul’s powers are corrupted and are motivated by the impressions provided by the senses, they provoke this type of dream. We can therefore see from our dreams which passions dominate us. More will be said on this subject in the next section.

The third category of dreams, so-called demonic dreams, is horrendous. Although the devil can also exploit the other two categories of dreams, he sometimes acts independently of them. Saint Diadokos of Photiki states succinctly that for the most part dreams are nothing more than “images reflecting our wandering thoughts or…the mockery of demons.” The demons trick those whom they have in their power. When they gain control of someone they appear to him both sleeping and waking in the form of angels or martyrs, and grant him a revelation of purported “mysteries” and bestow supposed “spiritual gifts” on him (Saint John Climacos).

But how do the demons act? What is it that they stir up during sleep? Evagrios Pontikos observes that the demons “make an imprint on the nous by arousing the memory, while the activity of our bodily senses is suspended during sleep.” The demons act mostly through our memory to provoke dreams.

We know from the patristic tradition that the majority of dreams are the work of Satan and fall into the third category. The demons transform themselves into angels of light or prophets and foretell the future. However, as Saint John Climacus remarks, the demons know nothing about the future from foreknowledge, because if they did, they would be able to foretell our death.

The demons attack monks more than anyone else by means of dreams, because they want to provoke them to abandon their sacred task. In particular, the demons attempt to disturb novices, who have left their homes and families, “representing to [them] that [their] relatives are either grieving or dying, or are captive for [their] sake and destitute” (Saint John Climacus). Of course no one should pay any attention to such dreams, because they are demonic deceptions intended to lead the monk to reject and abandon the monastic way of life.

The fourth category of dreams is those coming from God. Such dreams are sometimes called revelations and are associated with inner purity. Many such dreams are recorded in Holy Scripture. I should mention in particular the dreams of Joseph, the Betrothed of the Most Holy Mother of God, concerning Christ’s conception, birth and protection. Saint Isaac the Syrian says that the holy angels take the likenesses of saints “and show themselves in these likenesses in dreams to the soul while its thoughts are drifting, for joy, preservation and delight.”

So there are many kinds of dream and they are due to many causes. Christians should distinguish between dreams and examine where they come from. We shall now set out some factors that indicate the origins of dreams.

In general, as Saint John Climacus says, if we wake up from sleep peaceful this shows that we have been comforted by the angels unawares. If, on the other hand, we wake up troubled, “we are suffering as a result of evil dreams and visions.” A dream’s origin is indicated by whether it disturbs us or brings peace. This is not, however, absolute proof, as there is a sort of joy mingled with pride which comes from the devil.

Saint Diadochos of Photiki says that dreams that originate from the devil do no keep the same shape, but change from one form to another, alarm the senses, resound with laughter or “suddenly become threatening.” The figures that appear in the dreams sent by demons shout and menace, transform themselves into soldiers and sometimes “screech at the soul.” By contrast, dreams that come from God do not change shape or provoke fear and horror, but bring inexpressible joy and gladness.

Saint John Climacus teaches that demonic dreams usually show torments, judgments and separations, and make us frightened and miserable. This is a sign of delusion. It is possible, however, for us to see torment and judgment in dreams sent by God to make us repent. The difference is that in the first case such dreams bring despair, which is a sign of demonic deception, whereas in the second case, they give rise to intense prayer, repentance and a willingness to change.

Visions during sleep, according to Saint Nikitas Stithatos, are not all true, nor do they all leave an imprint on the nous. True visions are seen “only by those whose nous is purified, who have cleansed the soul’s organs of perception and who are advancing towards natural theoria.” Such people have purified themselves through prolonged fasting and exercise self-control in every aspect of their lives. They do not worry about day-to-day matters and are not concerned about this present life. They live like angels and “through exertion and hardship pleasing to God they have attained the sanctuary of God, the spiritual knowledge of created beings and the wisdom of the higher world.”

In general it should be stated that dreams that come from God (which are called visions and revelations) are as far removed from dreams that come from the devil (which have a strong imaginative element) as heaven is from earth. Just as there is no similarity between created and uncreated things, there is no similarity at all between diabolic and divine dreams.

According to patristic teaching, satanic dreams are characterised by colour and change, whereas dreams from God have no colour and are unchanging. This is how we can tell the difference between those sent by God and those which result from physical illness or satanic energy. Anthropocentric psychoanalysis, which does not make this distinction between created and uncreated, and does not accept the existence of demons and their energy, is unable to distinguish between different types of dreams. Thus it goes seriously wrong, because it can categorise divine visions as delusions and hallucinations. Only someone completely integrated into the Orthodox Tradition, who has the mind of Christ and has tasted heavenly things, is able to make this distinction and heal the illnesses of his spiritual children.

3. DREAMS AND PASSIONS

We saw earlier that one category of dreams originates from passions, whether of the body or the soul. This issue will now be examined more closely, because by studying our dreams we can observe which passions dominate us, in order to fight against them.

Saint John Climacus writes that the heart of gluttons dreams of food and nourishment, but the heart of those who mourn dreams of judgment and condemnation. We know from the teaching of the Fathers that the human soul has three powers or aspects: the appetitive (desiring) aspect, the incensive aspect and the rational aspect. Saint Symeon the New Theologian writes about how we can understand from dreams which passions dominate us the most. When the soul’s appetitive aspect is stirred up by social contact, food and enjoyment, it sees the same things in dreams. When the incensive aspect of the soul is enraged against its fellows, it dreams of attacks by wild animals and reptiles, of wars and battles. When the soul’s rational faculty is elated with arrogance and pride, it imagines itself being caught up into the air, or seated on a high throne, or in command of the nation.

Saint Symeon’s disciple, Saint Nikitas Stithatos, is more revealing. He writes that someone who has made progress in the spiritual life can see the impulses of the soul by examining dreams. If the soul loves material things and pleasure, “it dreams of acquiring possessions and having lots of money, of female figures and passionate involvements, all of which lead to the soiling and defilement of soul and body.” If someone’s soul is grasping and avaricious, “he dreams of gold everywhere, and imagines himself acquiring it, lending it out at interest and storing it up in his treasuries. And he is condemned for his callousness.” If someone is hot-tempered and vicious, “he imagines himself pursued by wild beasts and poisonous snakes and is overwhelmed with fear and cowardice.” If his soul is full of self-esteem, “he will dream of acclamation and being feted by the people, of holding positions of power and authority. ” Even when awake he imagines that what is non-existent actually exists. If someone’s soul is full of pride and arrogance “he sees himself being carried along in a splendid coach and sometimes even flying through the air on wings, while everyone trembles at his great power.” Thus we can recognise the passions in our soul from the type of dreams we have.

We ought to note, however, that not everyone can make this distinction, only someone who has been trained in this struggle and has the precious gift of discernment.

Just as the impassioned person sees dreams that correspond to his passion, so the person who loves God and is diligent in practising virtue sees good dreams. According to St Nikitas Stithatos, if someone is sincere in his struggles for godliness, he sees in his sleep the outcome of events and awe-inspiring visions are revealed to him. He prays even when asleep and he awakes with tears on his cheeks and “words addressed to God” on his lips. When a person lives all through the day with noetic prayer and has learnt to converse with God, he does the same during sleep. His dreams and revelations are linked with God and prayer. It is possible for him to say the Jesus prayer with his lips even when asleep. He feels his heart praying continuously. His nous prays without ceasing. He wakes up aware of having prayed all night. It often happens that he is attacked by the devil. Then his nous automatically begins its converse with God (noetic prayer) and the devil vanishes. Such events do not make him afraid, in spite of the devil’s appearance, but bring him joy and gladness. All day long, even for days on end, he rejoices in God’s power and in the fact that the devil was driven off by the energy of the praying nous.

4. DEALING WITH DREAMS

The holy Fathers were familiar with this sacred struggle and they describe how to deal with dreams. We shall look at some aspects of their teaching. First of all, preventive action is required. Because most dreams are connected with passions and every-day impressions, we have to struggle against the passions. The more we fight against passions, or rather, the more we strive to transform the passions and powers of the soul, the more we are freed from the dreadful state of dreaming. Our liberation from dreams is linked with dispassion and purification of the heart. Saint John Climacus writes that, “As a mass of dung breeds a mass of worms, so a surfeit of food breeds a surfeit of falls, and evil thoughts, and dreams.” We must therefore limit our food.

As many dreams result from alien impulses of the soul, avoiding such impulses helps us to get rid of awful dreams. If we purify our soul through being in a state of hesychia, so that it “is continuously musing on things that are good and pleasing to God”, it will dream of such things at night (St Basil). Our nous should be occupied during the day in musing on God’s name. Then our dreams will bring joy and gladness because, as Saint Symeon the New Theologian says, “What occupies the soul and enters it while it is awake, still occupies its imagination and thoughts during sleep.”

We should also pray before going to sleep. If we fall asleep after praying, we shall have corresponding dreams. Abba Philemon exhorts, “Before going to sleep, say many prayers in your heart, and resist thoughts and the attempts of the devil to lead you where he wills…as far as you can, take care to sleep only after reciting psalms and attentive reading; and do not let your mind accept alien thoughts through negligence.” Praying before sleep and striving to cut off thoughts is a good way of dealing with bad and demonic dreams.

Then we need a good means of countering dreams after we have seen them. The most effective method of confronting dreams is to stop them abruptly. We should avoid thinking about them when we wake up. Many people examine the dreams of the previous night, which leads to many errors. The holy Fathers recommend that we reject them completely and hold them in utter contempt.

Saint John Climacus describes the person who totally rejects dreams as “a wise man”, whereas he calls someone who examines them and believes in them “completely inexperienced”. The demons aim to defile us through dreams, so the same Saint advises us “never to think about the fantasies that have occurred to you during sleep.”

From the same standpoint, Saint Diadochos of Photiki says that not believing at all in dreams is sufficient to ensure our progress in virtue. “We can achieve great virtue just by never trusting our imagination.” In fact he teaches that, even if we were to reject dreams coming from God, for fear that they might be from the devil and we could be deceived, this is a good thing. God will not be angry with us in that case, because He sees that we are being careful. A servant who refuses to open the door at night to the master of the house, when he returns after a long absence, for fear that a deceiver may have the same voice as him and seize his goods, is praised by his master. The same happens when a Christian or monk does not accept dreams. God praises His servant because He knows that he acts in this way for fear of being deceived by the devil, who “transforms himself into an angel of light.”

We have to reject dreams and try to forget them, because by remembering them our hearts are filled with sadness, anxiety, despair and impurity. Saint John Climacus knows that many people, by continuously accepting dreams, have gone mad. When someone is constantly subject to the influence of the demons, the devil gains a hold over him and he becomes insane: “…so that these unfortunates are deceived and completely lose their wits.” This mainly happens in the case of demonic revelations. Many people get into such a state that, when they accept revelations and satanic dreams, they are mocked by the demons and “then they make sport of us even when we are awake.” The devil appears when we are awake and we become his servants. This results in the eternal death of the soul, as well as all sorts of other physical and psychological disorders.


The overall conclusion is that the type of dreams we have indicates what state we are in: whether we are enslaved to the passions, servants of the devil or servants of God. Dreams disclose our health or sickness, whether or not we are ill. On the one hand, confession, repentance and epitimion are necessary to cleanse us from passions. On the other, we must put no trust at all in dreams. In this way we shall be delivered from the tyranny of the devil, who desires our eternal death and wants to distance us from God.


Source: "The Science of Spiritual Medicine" by Metropolitan Hierotheos of Nafpaktos
http://www.eospirituality.com/2016/01/on-dreams-by-metropolitan-hierotheos-of.html

Δευτέρα 25 Ιανουαρίου 2016

Η ΟΜΟΛΟΓΙΑΚΗ ΔΙΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΟΡΘΟΔΟΞΟΥ ΜΟΝΑΧΙΣΜΟΥ ΚΑΙ Η ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ


 ΙΕΡΑ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΣ ΠΕΙΡΑΙΩΣ

ΓΡΑΦΕΙΟ ΕΠΙ ΤΩΝ ΑΙΡΕΣΕΩΝ ΚΑΙ ΤΩΝ ΠΑΡΑΘΡΗΣΚΕΙΩΝ

 

Εν Πειραιεί τη 25η Ιανουαρίου 2016

 

Η ΟΜΟΛΟΓΙΑΚΗ ΔΙΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΟΡΘΟΔΟΞΟΥ ΜΟΝΑΧΙΣΜΟΥ ΚΑΙ Η ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ

 

   Πολύ συχνά σήμερα διατυπώνεται από πολλούς υψηλόβαθμους κληρικούς, πατριάρχες και αρχιερείς, αλλά και λαϊκούς και ακαδημαϊκούς θεολόγους, η αντίληψη ότι η αποστολή του Μοναχισμού είναι να οδηγήσει εκείνους που απαρνήθηκαν τον κόσμο και ακολούθησαν την αγγελομίμητη πολιτεία της μοναχικής ζωής, στην κάθαρση, τον φωτισμό και την θέωση. Ότι, οι μοναχοί θα πρέπει να ασχολούνται μόνο με την νήψη και την προσευχή. Ποτέ να μην διακόπτουν την ησυχία τους, να είναι τέκνα τελείας υπακοής, (άλλωστε η αρετή της υπακοής είναι το θεμέλιο της μοναχικής ζωής), προς τους ποιμένας των, ηγουμένους, αρχιερείς, πατριάρχες, έστω και αν αυτοί συμβαίνει κάποτε να μην ορθοτομούν τον λόγο της αληθείας. Ισχυρίζονται ακόμη ότι δεν θα πρέπει να ασχολούνται με  θέματα αιρέσεων, για την αντιμετώπιση των οποίων είναι αρμόδιοι οι αρχιερείς και άλλα κατάλληλα πρόσωπα, που ορίζονται από αυτούς.

  Τη νοοτροπία αυτή που θέλει τον μοναχό αυστηρά και αποκλειστικά προσηλωμένο στον προσωπικό του αγώνα για τον αγιασμό της ψυχής του εύκολα μπορεί να διαπιστώσει κανείς, ιδιαίτερα στην εποχή μας,  σε ομιλίες πολλών πατριαρχών και αρχιερέων, όταν απευθύνονται σε μοναχούς και μοναχές της εκκλησιαστικής των δικαιοδοσίας, όπως για παράδειγμα του Παναγιωτάτου Οικουμενικού Πατριάρχου κ. Βαρθολομαίου, όταν επισκέπτεται το Άγιον Όρος και απευθύνεται σε αγιορείτες πατέρες. Οι λόγοι του έχουν σχεδόν αποκλειστικά χαρακτήρα νουθεσίας και υπομνήσεως για το χρέος, που έχουν οι αγιορείτες μοναχοί, να φθάσουν δια της ασκήσεως στον αγιασμό και την θέωση.

  Ωστόσο η αντίληψη αυτή, όσο και αν φαίνεται ευλογοφανής για όσους δεν γνωρίζουν τον πραγματικό χαρακτήρα του Μοναχισμού, δεν μπορεί να δικαιωθεί ούτε από τα συγγράμματα των αγίων Πατέρων μας, ούτε από τους βίους των οσίων της Εκκλησίας μας, ούτε γενικότερα από την Εκκλησιαστική μας Ιστορία. Προ πάντων όμως δεν μπορεί να θεμελιωθεί ούτε στη διδασκαλία του Κυρίου μας, ο οποίος εζήτησε από όλους τους μαθητές του να ομολογούν με παρρησία το όνομά του. Οι μοναχοί οφείλουν βέβαια να είναι τέκνα υπακοής, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι είναι άλογα πρόβατα και άβουλα όντα. Ως γνήσια τέκνα υπακοής στις ευαγγελικές εντολές, ποτέ δεν θα μπορούσαν να ακολουθήσουν ποιμένα «μη εισερχόμενον διά της θύρας εις την αυλήν των προβάτων, αλλά αναβαίνοντα αλλαχόθεν», δηλαδή αιρετικά φρονούντα,  διότι τον θεωρούν «κλέπτην και ληστήν» (πρβλ. Ιω.10,1), αλλά και διότι έχουν προ οφθαλμών την σαφή εντολή του Χριστού: «αλλοτρίω δε, [δηλαδή αιρετικά φρονούντα], ου μη ακολουθήσωσιν, αλλά φεύξονται απ’ αυτού» (Ιω.10,5).

   Ένα απλό ξεφύλλισμα της εκκλησιαστικής μας ιστορίας και των βίων των αγίων, είναι αρκετό για να μας πείσει τον καθένα, ότι οι μοναχοί δεν αγωνίστηκαν μόνο για τον προσωπικό τους αγιασμό, αλλά παράλληλα θεώρησαν χρέος τους, να αγωνιστούν εναντίον των αιρέσεων της εποχής των και να θυσιαστούν υπέρ της Ορθοδόξου πίστεως. Σε πολλές μάλιστα περιπτώσεις υπήρξαν οι κύριοι, ή και αποκλειστικοί υπέρμαχοί της. Και για να μιλήσουμε ακριβέστερα, οι μοναχοί, σε μεν περιόδους ειρήνης αγωνίζονταν τους ασκητικούς των αγώνες για να κατορθώσουν τις αρετές, σε περιόδους όμως που η εκκλησία επολεμείτο από αιρέσεις, αγωνίζονταν με διάκριση και ταπείνωση, με εκκλησιαστικό ήθος και φρόνημα, αλλά και με ζήλο και πνεύμα αυτοθυσίας, για να μην νοθευτεί αλλά να παραμείνει απαραχάρακτη η «άπαξ παραδοθείσα τοις αγίοις πίστις» (Ιουδ.3). Ο όσιος Θεόδωρος ο Στουδίτης, γνωστός για τους ασκητικούς, αλλά και για τους αντιαιρετικούς του αγώνες και τους διωγμούς, που υπέμεινε κατά την περίοδο της αιρέσεως της εικονομαχίας, εδίδασκε σχετικά με το ζήτημα αυτό: «Είναι εντολή Κυρίου να μην σιωπούμε, όταν η πίστη κινδυνεύει από αιρέσεις. Διότι λέγει ‘να ομιλείς και να μην σιωπάς’ και ‘εάν υποστέλληται (υποχωρήσει), ουκ ευδοκεί, (δεν ευαρεστείται) σ’ αυτόν η ψυχή μου’ (Εβρ.10,38), και ‘εάν ούτοι σιωπήσωσι οι λίθοι κεκράξονται’, (Λουκ.19,40). Ώστε όταν ο λόγος είναι περί πίστεως, δεν μπορούμε να πούμε: Εγώ ποιος είμαι; Ιερεύς; Ουδέποτε. Άρχων; Ούτε και αυτό.Στρατιώτης; Από πού; Γεωργός; Αλλά ούτε και αυτό. Πτωχός προμηθευόμενος μόνο την εφήμερη τροφή. Δεν μου πέφτει λόγος ούτε φροντίδα για το προκείμενο ζήτημα. Αλίμονο οι λίθοι θα κραυγάσουν και εσύ θα μείνης σιωπηλός και αμέριμνος;… Ώστε και αυτός ο πτωχός είναι εστερημένος από κάθε απολογία την ήμερα της κρίσεως επειδή τώρα δεν ομιλεί και άξιος κατακρίσεως και μόνο γι’ αυτόν τον λόγο» (PG 99,1321A-C). Όπως σημειώνει πολύ ωραία ο αείμνηστος αρχ. π. Γεώργιος Καψάνης, πρώην Ηγούμενος της Ιεράς Μονής Γρηγορίου αγίου Όρους, ο αγώνας των μοναχών δεν είναι απλά αντιαιρετικός. «Είναι αγών να πραγματωθή στους εαυτούς τους και να φανερωθή το πλήρωμα της Αληθείας και της Ζωής που έχει η Εκκλησία… Να μη κενωθή ο λόγος του Σταυρού. Να μη νοθευθή το Ευαγγέλιο. Να μη θεολογούμε κατά τον άγιο Γρηγόριο τον Θεολόγο, αριστοτελικά (σχολαστικά), αλλά αλιευτικά (αποστολικά). Να μη χάσουμε την δυνατότητα της θεώσεως και του Ακτίστου Φωτός, δεχόμενοι κτιστή Χάρι. Να μη εκπέσει η Εκκλησία από σώμα Χριστού σε ανθρωποκεντρική οργάνωσι.» («Ορθόδοξος Μοναχισμός και Άγιον Όρος, σελ.45).

   Την θυσιαστικό ήθος των μοναχών, τον ηρωϊσμό και την αυτοθυσία τους, τα βασανιστήρια και τις εξορίες που υπέμειναν για την καταπολέμηση των αιρέσεων και τέλος τους μαρτυρικούς των θανάτους, μπορούμε να αντιπαραβάλουμε με τα μαρτύρια των αρχαίων μεγάλων μαρτύρων της Εκκλησίας κατά τους τρείς πρώτους αιώνες των διωγμών. Η διαφορά έγκειται στο γεγονός ότι τώρα οι διώκτες δεν είναι πλέον οι ειδωλολάτρες Ρωμαίοι αυτοκράτορες, αλλά «χριστιανοί». Είναι αιρετικοί αυτοκράτορες, στρατιωτικοί, κληρικοί, επίσκοποι, ακόμη και πατριάρχες! Ο αγώνας είναι εναντίον «χριστιανών».

    Παρά κάτω αναφέρουμε μερικές μόνο περιπτώσεις, (από τις πάμπολλες), οσίων και πατέρων της Εκκλησίας μας που παράλληλα με τους ασκητικούς των αγώνες, αγωνίστηκαν με μεγάλο ζήλο και πνεύμα αυτοθυσίας εναντίον των αιρέσεων. Και τούτο για να φανεί και η άλλη διάσταση του Μοναχισμού, η ομολογιακή, η οποία επιμελώς αποσιωπάται από τους οικουμενιστικούς κύκλους, (προφανώς για λόγους ευνοήτους), ενώ προβάλλεται μονομερώς και κατά κόρον μόνον η ασκητική του διάσταση.

    Αρχίζουμε με τον Μέγα Αντώνιο, (4ος αιώνας), ο οποίος συχνά κατέβαινε στην Αλεξάνδρεια για να ενισχύσει τον αντιαιρετικό αγώνα της Εκκλησίας κατά της φοβερής αιρέσεως του Αρείου. Θεωρούσε καθήκον του και υποχρέωσή του να αφήσει κατά μέρος την προσωπική του άσκηση και να ενώσει τις δυνάμεις του, με τις δυνάμεις των λαϊκών μελών της Εκκλησίας, για τη διαφύλαξη της Ορθοδοξίας. Όπως μας πληροφορεί ο Μέγας Αθανάσιος, που έγραψε και τον βίο του: «Όταν οι Αρειανοί διέδωσαν ψευδώς, ότι και αυτός έχει τα ίδια φρονήματα με αυτούς, αγανακτούσε και θύμωνε εναντίον τους. Κατόπιν κατά παράκληση των επισκόπων και όλων των αδελφών, κατέβηκε από το όρος. Αφούλοιπόν πήγε στην Αλεξάνδρεια, απεκήρυξε τους Αρειανούς λέγοντας, ότι η αίρεσις αυτή είναι η χειρίστη και πρόδρομος του Αντιχρίστου» (Βίος και πολιτεία του οσίου πατρός ημών Αντωνίου, PG26,909Β-912Β). Στην περίοδο που στον θρόνο της Αλεξανδρείας ήταν ο Αρειανός πατριάρχης Γρηγόριος ο Καππαδόκης, οι διωγμοί των Ορθοδόξων είχαν φθάσει στο αποκορύφωμά τους. Όπως μας πληροφορεί ο άγιος Αθανάσιος σε εγκύκλια επιστολή του: «Άγιες και αγνές παρθένοι ξεγυμνώνονταν και υφίσταντο ανεπίτρεπτη μεταχείριση. Εάν μάλιστα προέβαλαν αντίσταση, έθεταν σε κίνδυνο και αυτή την ζωή τους. Μοναχοί κατεπατούντο και πέθαιναν και μερικοί ρίχνονταν εδώ και εκεί, άλλοι δε φονεύονταν με ξίφη και ρόπαλα και άλλοι πάλι τραυματίζονταν» (ΒΕΠΕΣ, τομ. 30, σελ.196-197). Στην περίοδο που στον θρόνο της Αλεξανδρείας ήταν ο Αρειανός πατριάρχης Λούκιος, πολλούς διωγμούς υπέφεραν οι μοναχοί που ζούσαν στα μοναστήρια και τις σκήτες που βρίσκονταν γύρω από την Αλεξάνδρεια.  Όλοι εκείνοι οι μοναχοί είχαν τόσο θερμή πίστη και τόσο ακμαίο ομολογιακό φρόνημα, ώστε εάν «παρουσιαζόταν ανάγκη, προτιμούσαν με προθυμία περισσότερο τον θάνατο, παρά να αποδεχθούν κάποια αλλοίωση σε έστω και ένα από τα Ορθόδοξα δόγματα της Συνόδου της Νικαίας» (Νικηφόρου Καλλίστου Εκκλησιαστική ιστορία, PG146,653B-D).

  Στην ίδια εκείνη περίοδο ηγέτης στην Καππαδοκία και στην ευρύτερη περιοχή της Ανατολής στον αντιαιρετικό αγώνα κατά του Αρειανισμού αναδείχθηκε ο Μέγας Βασίλειος με συνεργούς του τον άγιο Γρηγόριο τον Θεολόγο, τον άγιο Γρηγόριο τον Νύσσης και τον άγιο Ευσέβιο Σαμοσάτων. Ο Μέγας Βασίλειος, έχοντας ο ίδιος την εμπειρία της ασκήσεως και της μοναχικής ζωής, έτρεφε ιδιαίτερη αγάπη και εκτίμηση προς τους μοναχούς, τους οποίους σε διάφορες επιστολές του επαινούσε και προέτρεπε να υπομένουν με γενναιότητα τους διωγμούς και τις δοκιμασίες από τους Αρειανούς. Σε μια τέτοια επιστολή του προς τους μοναχούς της Βεροίας, έγραφε: «Στέναξα όταν άκουσα πως ξεσηκώθηκε εναντίον σας ο άγριος εκείνος διωγμός και ότι οι ‘εις κρίσεις και μάχας νηστεύσαντες’ (Ησ.58,4), επιτέθηκαν αμέσως μετά το Πάσχα εναντίον των σκηνωμάτων σας και παρέδωσαν στις φλόγες τους κόπους σας»  (PG 32, 944Α). Σε άλλους μοναχούς έγραφε: «Σας παρακαλούμε πάνω από όλα να θυμάστε την πίστη των Πατέρων και να μην κλονίζεσθε, από όσους προσπαθούν να διαταράξουν την ησυχία σας. Γνωρίζετε καλά άλλωστε, ότι ούτε η ακριβής πολιτεία θα είναι ωφέλιμη μόνη της, εάν δεν είναι φωτισμένη από την ορθή πίστη στον Θεό, αλλά ούτε και η Ορθόδοξος ομολογία θα μπορέση να σας παρουσιάσει στον Κύριο, εάν στερήται από αγαθά έργα. Αντιθέτως πρέπει να συνυπάρχουν και τα δύο για να είναι άρτιος ο άνθρωπος του Θεού και να μη χωλαίνει η ζωή μας λόγω ελλείψεως» (PG32,1040Α).

Ο αββάς Θεόδωρος της Φέρμης δίδασκε, ότι πρέπει να βοηθούμε αυτούς που πέφτουν σε αίρεση για να επιστρέψουν στην ορθή πίστη. Εάν όμως δεν τα καταφέρουμε, να μη έχουμε πλέον φιλία μαζίτους, για να μη μας συμπαρασύρουν  στην πλάνη τους (Το Γεροντικόν σελ.39). Ο άγιος Εφραίμ ο Σύρος αποδοκίμαζε τις αιρέσεις του Σαβελλίου και του Αρείου «και κατεπολέμησε επίσης τόσο πολύ το παράλογο δόγμα του Απολλιναρίου, ώστε έκανε το παν για να το ξεριζώση από κάθε χριστιανκή ψυχή. Έφραξε ακόμη και τα απύλωτα στόματα των αιρετικών ανομοίων με πολλά επιχειρήματα και αγιογραφικά χωρία» (Εγκώμιον εις τον όσιον πατέρα Εφραίμ, PG 46,825C-828A). 

Aπό τους οσίους που αγωνίστηκαν εναντίον του Νεστοριανισμού μνημονεύουμε τον όσιο Υπάτιο, τον όσιο Δαλμάτιο, τον όσιο Ισίδωρο τον Πηλουσιώτη, τον άγιο Μάρκο τον ασκητή, τον άγιο Κασσιανό τον Ρωμαίο, τον άγιο Νείλο τον σοφό κ.α.Από τους αγώνες των μοναχών κατά την περίοδο του Μονοφυσιτισμού μνημονεύουμε τον όσιο Αυξέντιο, τον όσιο Ευθύμιο τον Μέγα, τον όσιο Σάββα, τον όσιο Γελάσιο, τον όσιο Συμεών τον Στυλίτη, τον όσιο Δανιήλ τον  Στυλίτη κ.α. Από τους αγώνες των μοναχών κατά την περίοδο του Μονοθελητισμού μνημονεύουμε τον άγιο Σωφρόνιο, τον άγιο Μάξιμο τον ομολογητή κ.α. Από τους αγώνες των μοναχών κατά την περίοδο της Εικονομαχίας τον άγιο Γερμανό Πατριάρχη Κων/πόλεως, τον άγιο Ιωάννη τον Δαμασκηνό, τον άγιο οσιομάρτυρα Ανδρέα τον εν τη Κρίσει, τον άγιο οσιομάρτυρα Στέφανο τον Νέο, τον όσιο Θεοστήρικτο τον ομολογητή, την οσία Ανθούσα, τον όσιο Θεόδωρο τον Στουδίτη, τον όσιο Θεοφάνη της Σιγγριανής, τους οσίους Θεόδωρο και Θεοφάνη τους Γραπτούς, κ.α.

   Από τους αγώνες των μοναχών κατά του Παπισμού, μνημονεύουμε τους αγίους οσιομάρτυρες αγιορείτες Πατέρες τους επί του λατινόφρονος Πατριάρχου Βέκου μαρτυρήσαντας. Το Άγιον  Όρος την εποχή αυτή, (13ος αιών), γίνεται ο ισχυρός κυματοθραύστης της λαίλαπας του εκλατινισμού της Ορθοδοξίας. Λίγο αργότερα, (14ος αιών), ο άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς, γίνεται ο μεγάλος πρόμαχος της Ορθοδοξίας κατά της επηρμένης δυτικής οφρύος του Παπισμού και ο ακατάβλητος υπερασπιστής  της Ορθοδόξου ησυχαστικής μας Παραδόσεως. Τον 15ον αιώνα εμφανίζεται ο Άγιος Μάρκος επίσκοπος Εφέσου ο Ευγενικός, ο οποίος και αυτός, προερχόμενος από τις τάξεις των  μοναχών, έδωσε τη μεγάλη μάχη κατά του Παπισμού κατά την διάρκεια των εργασιών της ψευδοσυνόδου Φεράρας – Φλωρεντίας, (1438-1439) και αργότερα από τις Μονές, όπου ήταν εξόριστος, για την μη εφαρμογή των προδοτικών αποφάσεων της εν λόγω ψευδοσυνόδου.

  Στους μαύρους χρόνους της τουρκοκρατίας, όπου αφ’ ενός μεν ο εξισλαμισμός και αφ’ ετέρου ο εκλατινισμός από τους πολυάριθμους «μισιοναρίους» του Παπισμού και του Προτεσταντισμού έκανε θραύση, τα Ορθόδοξα Μοναστήρια μας υπήρξαν οι ισχυρές αντιστάσεις για τη διαφύλαξη της Ορθοδοξίας μας. Ο εθνομάρτυς και ισαπόστολος άγιος Κοσμάς ο Αιτωλός, (1714-1779), άφησε την ησυχία του αγίου Όρους και βγήκε στον κόσμο για να βοηθήσει το δοκιμαζόμενο Γένος μας, το οποίο κινδύνευε από τον εξισλαμισμό και τον εκλατινισμό. Βγήκε να καταγγείλει, ότι όλες οι πίστεις είναι κάλπικες, εκτός της Ορθοδόξου. Μετά την απελευθέρωση από τον τουρκικό ζυγό επακολούθησε μια γιγαντιαία επιχείρηση για τον εκδυτικισμό της Ορθόδοξης πατρίδας μας με πρωταγωνιστές τους ξενόφερτους Βαυαρούς ηγεμόνες, παπικούς και προτεστάντες, που ήρθαν από την Βαυαρία, (σημερινή νότια Γερμανία), στην καθημαγμένη από τους αγώνες για την λευτεριά πατρίδα μας για να την κυβερνήσουν. Και επειδή έβλεπαν ότι στην επιχείρησή τους αυτή το μεγάλο εμπόδιο ήταν τα Μοναστήρια, έδωσαν εντολή και έκλεισαν 450 Ιερές Μονές στην τότε ελευθερωμένη Ελλάδα!

   Αξίζει επίσης να αναφέρουμε, τον σπουδαιότατο ρόλο που έπαιξαν τα Ορθόδοξα Μοναστήρια στην πάλαι ποτέ Σοβιετική Ένωση και γενικότερα στις χώρες της Ανατολικής Ευρώπης, όπου κυριάρχησε ένας από τους φοβερότερους διωγμούς, που γνώρισε η Εκκλησία στους τελευταίους αιώνες. Στα δύσκολα εκείνα χρόνια της μαρξιστικής λαίλαπας, τα Μοναστήρια υπήρξαν τα προπύργια της Εκκλησίας, τα καταφύγια των διωκόμενων πιστών από τους αιμοσταγείς αθέους μαρξιστές. Αναφέρουμε την περίπτωση του μεγάλου αγίου και Ομολογητού της Σερβικής Εκκλησίας, Ιουστίνου Πόποβιτς, ο οποίος, εξόριστος και απομονωμένος στην Μονή Τσέλιε της νοτίου Σερβίας, έδωσε τη μάχη κατά του αθεϊσμού και του Οικουμενισμού.

     Τέλος στον αγώνα κατά της τελευταίας μεγάλης αιρέσεως που εμφανίστηκε κατά τον 20ον αιώνα και συνεχίζει να μαστίζει μέχρι σήμερα την Εκκλησία, της παναιρέσεως του Οικουμενισμού, και πάλι οι μοναχοί ήταν οι κύριοι υπέρμαχοί της. Ήδη μνημονεύσαμε παρά πάνω τον άγιο Ιουστίνο τον Πόποβιτς, ο οποίος υπήρξε ο πρώτος ισχυρός αντίπαλός της. Αναφέρουμε επίσης τον άγιο Παΐσιο τον αγιορείτη, τον όσιο Φιλόθεο τον Ζερβάκο, τον αείμνηστο π. Αθανάσιο τον Μητιληναίο, τον αείμνηστο αρχ. π. Γεώργιο Καψάνη κ.α. Ισχυρή επίσης υπήρξε η αντίσταση του αγιορείτικου Μοναχισμού κατά της εν λόγω αιρέσεως κατά την τριετία 1970-1973, κατά την οποία οκτώ αγιορείτικες Μονές, όλες οι σκήτες και τα περισσότερα κελιά, διέκοψαν την μνημόνευση των Οικουμενικού Πατριάρχου Αθηναγόρα, (και αργότερα του Δημητρίου), παίρνοντας αφορμή από την αντικανονική άρση των αναθεμάτων το 1965 και άλλα οικουμενιστικά ανοίγματά του προς τον Παπισμό και τον Προτεσταντισμό.   

    Με πόνο ψυχής διαπιστώνουμε, ότι δυστυχώς, η αγωνιστικότητα των μοναχών υποβαθμίστηκε σημαντικά τις τελευταίες δεκαετίες. Σήμερα που η φοβερή αυτή αίρεση βρίσκεται στο αποκορύφωμά της και με πολλή λαχτάρα περιμένουν οι οικουμενιστές την συνοδική επικύρωση του Οικουμενισμού, (αντί της καταδίκης του), από την μέλλουσα να συνέλθει «Αγία και Μεγάλη Σύνοδο», σήμερα που ο αγώνας θα έπρεπε να είχε ενταθεί και ισχυροποιηθεί ακόμη περισσότερο, συμβαίνει δυστυχώς το ακριβώς αντίθετο. Τώρα που τα βλέμματα του πιστού λαούτου Θεού είναι στραμμένα με αγωνία στο Άγιον Όρος, ως την ακρόπολη της Ορθοδοξίας, προσδοκώντας τον θρίαμβο κατά της αιρέσεως, με πολλή θλίψη και απογοήτευση διαπιστώνουν ότι οι αγιορείτες Πατέρες, (εκτός ολίγων επαινετών εξαιρέσεων), φαίνεται να έχουν καταθέσει τα όπλα. Δεν βλέπουμε οργανωμένο αγώνα από Ιερές Μονές του αγίου Όρους. Οι Ηγούμενοι των Μοναστηριών, φοβούμενοι προφανώς μήπως υποστούν διωγμούς και καθαιρέσεις, σιωπούν ενόχως. Αλλά και η Ιερά Κοινότητα του αγίου Όρους κρατά μια στάση δυστυχώς ανοχής, αν όχι συντάξεως με τον Οικουμενισμό, πιεζόμενη από τις απειλές και τις φοβέρες των πατριαρχικών. Το χειρότερο είναι ότι προχωρεί ακόμη και σε διώξεις αγιορειτών μοναχών, όπως του π. Σάββα του Λαυρεώτου κ.α., επειδή τολμούν να εκδηλώσουν την αντίθεσή τους  στην ένοχη σιωπή των Ιερών Μονών και της Ιεράς Κοινότητος του αγίου Όρους. Η ίδια κατάσταση επικρατεί και στην πλειονότητα των Ιερών Μονών στον ελλαδικό χώρο. Βεβαίως δεν μπορούμε να αγνοήσουμε τον αντιοικουμενιστικό αγώνα, που δίδει εδώ και πολλά χρόνια η άτυπη «Σύναξη Κληρικών και Μοναχών», στην οποία συμμετέχουν πολλοί μοναχοί και κληρικοί με ομολογιακό φρόνημα. Όπως επίσης δεν μπορούμε να αγνοήσουμε τους ελάχιστους ομολογητές ιεράρχες που αγωνίζονται κατά της αιρέσεως.

   Κλείνοντας παρακαλούμε θερμά τους σεβαστούς μας μοναχούς και μοναχές να συνειδητοποιήσουν την επιτελική τους θέση μέσα στο σώμα της Εκκλησίας και να αναλογισθούν τις ευθύνες τους. Να συνειδητοποιήσουν την ομολογιακή διάσταση του Ορθοδόξου Μοναχισμού. Να εννοήσουν, ότι, όταν ο Μοναχισμός περιορίζεται μόνο στην ασκητική του διάσταση, δεν διαφέρει σε τίποτε από τον Γκουρουϊσμό, όπως πολύ ωραία τονίζει συνεχώς ο ομότιμος καθηγητής της Θεολογικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών  π. Γεώργιος Μεταλληνός. Τους παρακαλούμε να βαδίσουν πάνω στα χνάρια της πατερικής και μοναστικής μας παραδόσεως και να γίνουν οι συνεχιστές των ομολογητών μοναχών του παρελθόντος, διότι οι καιροί, που ζούμε είναι κάτι περισσότερο από πονηροί. Είναι τραγικοί!

 

Εκ του Γραφείου επί των Αιρέσεων και των Παραθρησκειών

 

 

Τετάρτη 20 Ιανουαρίου 2016

π.Νικόλαος Μανώλης, Οι πονηρές επεμβάσεις των νεωτεριστών ιερωμένων στις ακολουθίες


Πρωτοπρ. Νικόλαος Μανώλης, Πρακτικό μάθημα Προσευχής

εφημέριος του Ι.Ν. αγ. Σπυρίδωνος Τριανδρίας Θεσσαλονίκης
Για τον "Στύλο Ορθοδοξίας" (Δεκέμβριος 2015, αρ.φ. 173)
Ο κύκλος της Ευχής
Να προσευχόμαστε πάντα με την καθοδήγηση ενός έμπειρου πνευματικού πάνω στο θέμα της νοεράς προσευχής. Αφού πάρουμε την ευχή του και μας κανονίσει εκείνος πως ακριβώς να εργαστούμε, ξεκινάμε την προσπάθεια για την αδιάλειπτη προσευχή. 
    Πρώτα – πρώτα προσευχόμαστε για τον εαυτό μας, που έχει την απόλυτη ανάγκη γιατί είναι ο ανάπηρος, ο τυφλός, και στη συνέχεια για όλους.
    Μερικές φορές έρχονται στην εξομολόγηση κάποιοι και ρωτάνε πως να προσευχηθούν. Γιατί ρωτάς πως να προσευχηθείς; Αν μπορείς, να καθίσεις στον καναπέ σου, να πάρεις το κομποσκοίνι σου, να κλείσεις με το τηλεκοντρόλ την τηλεόραση. Να ανοίξεις με το κομποσκοίνι που είναι το τηλεκοντρόλ της ψυχής, την τηλεόραση που έχεις μέσα σου, και ότι θέλεις να δεις, μπορείς να το απολαύσεις. Τι έργο επιθυμείς να δεις; Γκανγκστερικό; Μέσα σου. Απατεωνιές; Μέσα σου. Αστυνομικές περιπέτειες; Μέσα σου. Ψυχολογικά θρίλερ; Μέσα σου. Περιπέτειες στα Ουράλια Όρη; Μέσα σου. Όλα είναι μέσα σου.
Ο Γέροντάς μου, ο π. Αγάθων, ο καθηγούμενος της Ιεράς Μονής Κωνσταμονίτου, λέει να βγάζεις την «ταυτότητά» σου και να βλέπεις ποιός είσαι.  Και έτσι αρχίζεις γι’ αυτόν τον απατεώνα τον εαυτό σου, τον φαύλο, τον επιπόλαιο, να προσεύχεσαι και να λες «Κύριε Ιησού Χριστέ ελέησον με». Τίποτα άλλο. Πολλές φορές να το επαναλαμβάνεις: «Κύριε Ιησού Χριστέ, ελέησον με, Κύριε Ιησού Χριστέ, ελέησον με, Κύριε Ιησού Χριστέ, ελέησον με». Μέχρι να κατανυχθεί η ψυχή σου και μέχρι να δεις ότι ο Θεός σε ακούει. Θα προστρέξει ο Κύριος!
Μετά να προσεύχεσαι για τους αγαπημένους σου, την οικογένειά σου: «Κύριε Ιησού Χριστέ ελέησον τον άντρα μου, Κύριε Ιησού Χριστέ ελέησον τη γυναίκα μου, Κύριε Ιησού Χριστέ ελέησον το παιδί μου, τον γιο μου που υποφέρει, Κύριε Ιησού Χριστέ ελέησον την κόρη μου. Κύριε Ιησού Χριστέ ελέησον τον πεθερό μου, την πεθερά μου, τη μάνα μου, τα αδέρφια μου, τους εχθρούς μου».
Ποιόν έχεις εμπάθεια, ποιός σε αδίκησε, ποιός αισθάνεσαι ότι σε έχει κλέψει στα κληρονομικά, στα μέτρα του σπιτιού σου; Ο Γείτονας στο μπαλκόνι σου σε αδίκησε, φωνάζει, σε ενοχλεί από τον επάνω όροφο, για παράδειγμα τινάζει πάνω από τα απλωμένα σου ρούχα και στα βρέχει; Ποιός; Αυτόν θα κάνεις κομποσκοίνι.
Αντί να τον πας στο δικαστήριο, να του κάνεις κομποσκοίνι. Να του κάνεις κομποσκοίνι γιατί θα έρθει και θα επέμβει ο Θεός. Ο Θεός θα στείλει τον Άγιο Άγγελό του, και θα γαληνέψει κι εκείνον και θα ησυχάσει και το θηρίο που έχεις μέσα σου που λέγεται τίγρης και έχει μεγάλα νύχια. Δεν προλαβαίνει κάποιος να μας πει μία κουβέντα, αμέσως είμαστε έτοιμοι να τον ξεσκίσουμε. Τέτοιον εγωισμό που κουβαλάμε, πολλά κομποσκοίνια χρειαζόμαστε.
Η ευχή, παρόλο που μερικοί από εμάς είμαστε αδαείς, και δεν γνωρίζουμε πως να προσευχηθούμε, πρέπει να ξεφύγει από τον τύπο. Μένουμε στον τύπο γιατί είμαστε επιφανειακοί άνθρωποι. Το κομποσκοίνι είναι ένα μέσον. Μερικοί από μας το φοράμε στο χέρι ως φυλαχτό και κάνουμε το λάθος να νομίζουμε πως με αυτό θα σωθούμε. Το κομποσκοίνι δεν έχει καμιά αξία αν η ψυχή δεν επικαλεσθεί τον Θεό με όρεξη, με διάθεση, να κλάψει.
Η παπαγαλία
Όλες οι φορές αδελφοί μου δεν είναι ίδιες. Και όλες τις φορές δεν προσευχόμαστε με το ίδιο πάθος, με την ίδια θέληση, με την ίδια επιθυμία.Συμβαίνουνσυχνά οι πνευματικές αλλοιώσεις. Παρόλα αυτά όμως έχουμε κάποια παραδείγματα, από τα οποία καταλαβαίνουμε πως η ευχή έχει σωστική δύναμη και αν απλώς την «παπαγαλίζουμε», να την επαναλαμβάνουμε έστω και αν ο νους μας δεν μπορεί να προσκολληθεί στην Ευχή.
Κάποτε λέγει μία διήγηση, ένας μοναχός σε ένα ασκητήριο, όπως είχε ανοιχτό το παράθυρό του, έμπαινε τακτικά μέσα ένα πουλί, από αυτά που είναι της συνομοταξίας των πουλιών που μιμούνται τη φωνή του ανθρώπου. Και αυτό το πουλί παπαγάλιζε αυτό που άκουγε. Αυτό που άκουγε στο κελί του ασκητή ήταν η ευχή. Γιατί εκείνος ο μοναχός την έλεγε εκφώνως πολλές φορές «Κύριε Ιησού Χριστέ ελέησον με». Έτσι την έμαθε κι ο παπαγάλος.
Κάποια στιγμή ο παπαγάλος, πετούσε στον ουρανό. Τον βλέπει ένα γεράκι και ορμάει να το σκίσει. Βλέποντας να τον πλησιάζει το γεράκι, ο παπαγάλος δεν ήξερε τι άλλο να πει και είπε «Κύριε Ιησού Χριστέ ελέησον με». Φοβήθηκε το γεράκι κι έφυγε. Ο μοναχός που το είδε αυτό, είπε «Δοξασμένο το όνομα του Θεού. Η  ευχή και στα άλογα όντα που μόνο την παπαγαλίζουν, τους σώζει από τον πειρασμό».
Ποιότητα και ποσότητα
Ο Γέροντας Ιωσήφ ο Ησυχαστής έλεγε να γίνουμε κυνηγοί της Χάριτος. Ο κυνηγός της Χάρης θέλει ποσότητα και ποιότητα. Και τα δύο τα θέλει. Και ποσότητα Χάριτος και ποιότητα Χάριτος. Να αισθανθεί την καρδιά του να αλλοιώνεται από την αγάπη του Θεού. Να αρχίσει να επαναλαμβάνει την ευχή του Χριστού, χωρίς να το σκέφτεται. Από μέσα του ο ενδιάθετος λόγος να προσαρμοστεί έτσι ώστε να μη σκέφτεται άλλα πράγματα, να σκέφτεται την ευχή του Χριστού.
Κύριε μη με Ελεήσεις!
Θα ξέρετε την ιστορία που δύο μοναχοί, απλοί, αγράμματοι, πήγαν να ασκητέψουν σε ένα ερημονήσι και προσευχόταν εκεί. Αυτοί λοιπόν έκαναν ένα λάθος. Τους είχε διδάξει κάποιος να λένε την ευχή «Κύριε Ιησού Χριστέ, ελέησον με», αλλά στην πορεία του χρόνου το ξέχασαν και έλεγαν «Κύριε Ιησού Χριστέ, μη με ελεήσεις»,! Νόμιζαν ότι η λέξη «ελέησον» είναι κάτι κακό. Έλεγαν «μη με Ελεήσεις» και εννοούσαν «μη με εγκαταλείψεις».
Ο Επίσκοπος που είχε την επίβλεψη των νησιών αυτών, κάποια στιγμή αποφάσισε να κάνει μία επίσκεψη και σ’ αυτό το ερημονήσι. Ήξερε ότι υπάρχει ένα ασκητήριο και πήγε να δει τους ανθρώπους. Πήγε εκείνο το βράδυ και φιλοξενήθηκε στο κελί αυτών των μοναχών οι οποίοι αφού φάγανε πέσανε να κοιμηθούν. Όταν κατάλαβαν ότι ο Δεσπότης είχε κοιμηθεί, σηκώθηκαν και άρχισαν να κάνουν μετάνοιες και να επαναλαμβάνουν με ζήλο στην προσευχή τους «Κύριε Ιησού Χριστέ, μη με ελεήσεις, Κύριε Ιησού Χριστέ μη με ελεήσεις».
Τους άκουσε όμως ο Δεσπότης που έλεγαν λάθος την ευχή και τους διόρθωσε. Στενοχωρήθηκαν οι μοναχοί γιατί τόσα χρόνια προσευχόταν με λάθος λόγια. Για να τους παρηγορήσει ο Δεσπότης τους είπε ότι δεν πειράζει, αρκεί από εδώ και στο εξής να λένε  «ελέησον με».
Την άλλη μέρα μπήκε στη βάρκα ο Δεσπότης για να φύγει. Είχε απομακρυνθεί αρκετά η βάρκα από τη στεριά όταν είδε τους δύο μοναχούς να τρέχουν πάνω στα κύματα χωρίς να βουλιάζουν, όπως ο Χριστός στο θαύμα. Τρέχοντας οι δύο μοναχοί πάνω στα κύματα, φώναζαν «Σεβασμιώτατε, πως μας το είπατε; Ξεχάσαμε πως να το λέμε!»
«Όπως το λέγατε να το λέτε!» τους απάντησε ο Δεσπότης. Γιατί σκέφτηκε: «Αν μπορείτε και περπατάτε πάνω στα κύματα, εγώ θα σας πω να το πείτε καλύτερα»;
Θα ήθελα να ολοκληρώσω το άρθρο αυτό με έναν Λόγο του οσίου πατρός ημών Ιωσήφ του Ησυχαστού, του μεγάλου σύγχρονου δασκάλου της Νοεράς Προσευχής.
«Κρατάτε την ευχή! Κύριε Ιησού Χριστέ, ελέησον με! Κύριε Ιησού Χριστέ, ελέησον με. Αυτή θα σας σώση. Το όνομα του Χριστού θα φωτίση τον νου σας, θα σας δυναμώση ψυχικά, θα σας βοηθήση στον πόλεμο εναντίον των δαιμόνων. Θα σας καλλιεργήση τις αρετές και θα σας γίνη τα πάντα».